- Kingdom Protista
 - unicellular microscopic organism
 - acellular organism
 - complete organism

ขนาด
- โดยทั่วไป 3-300 ไมโครมิเตอร์
- giant amoeba (Pelomyxa) ขนาดใหญ่ประมาณ 5 ม.ม. (1 ม.ม. = 100 ไมโครมิเตอร์)
- foraminiferans อยู่ในทะเล มีเปลือก ขนาดใหญ่ ประมาณ 50 ม.ม. (5 ซ.ม.)

โครงสร้างของเซลล์
- cell membrane / pellicle
   semipermeable membrane
   หน้าที่เทียบเท่ากับ integument  บางชนิดมีเปลือก
- protoplasm
   cytoplasm  ไม่มีสี สีอยู่ใน granule เช่น Stentor caelureus มี stentonin
   มี oganelle เสริมเพื่อ function of life ได้แก่
1. plastid
2. food vacuole
3. contractile vacuole

ที่อยู่อาศัย (habitat)
  ความชื้นเป็นปัจจัยสำคัญในการดำรงชีวิต

โภชนาการ (nutrition)
- holophytic
   chloroplast
   chromoplast
   leucoplast
   chloroplast + chromoplast = chromatophore
- holozoic
   ingestion  digestion  egestion
   การกินอาหารเป็นแบบ phagocytosis (cell eating) ซึ่งมี 2 ลักษณะ คือ
1. engulfment
2. Invagination of cell membrane
 ผลจากการกินอาหารจะเกิด food vacuole ภายในเซลล์  กากอาหารถ่ายออกจากเยื่อหุ้มเซลล์
- saprobic อาหารเป็นสารอินทรีย์ละลายน้ำ
1. diffusion หรือ active transport
2. pinocytosis (cell drinking)

การหมุนเวียน (circulation)
  cyclosis

การแลกเปลี่ยนแก๊ส (gas exchange)
  diffusion

การปรับสมดุลน้ำ (osmoregulation)
  contractile vacuole มีในโปรโตซัวน้ำจืดทุกชนิด ส่วนโปรโตซัวน้ำทะเลบางชนิดจะมีเช่นกัน

การขับถ่าย (excretion)
  nitrogenous waste
  diffusion

การเคลื่อนที่ (locomotion)
  locomotive organelles
1. pseudopodium
2. flagellum
3. cilia

การสืบพันธุ์ (reproduction)
  asexual
- fission
      binary fission
      multiple fissiom (multiplication)
- budding
- encystment
  sexual
- syngamy
    macrogamete + microgamete
          zygote (fertilize eggs)
   - conjugation

การจำแนกชนิด (classification)
      Phylum Protozoa
   Subphylum Sarcomastigophora
       Superclass Mastigophora
    Class Phytomastigophora
    Class Zoomastigophora
       Superclass Opalina
       Superclass Sarcodina
   Subphylum Apicomplexa
   Subphylum Myxosporsa
   Subphylum Microspora
   Subphylum Ciliophore
    Class Ciliatea

Amoeba proteus (Sarcodina)
- น้ำจืด น้ำกร่อย น้ำทะเล ดินชื้น มีมากในน้ำจืด
- cell membrane (plasmalemma) บางนุ่ม เซลล์ไม่คงตัว เปลี่ยนแปลงตามการยื่น pseudopodium ออกไป
- cytoplasm แบ่งเป็น
- ectoplasm
- endoplasm
- โภชนาการ -ใช้ pseudopodium ในการ engulfment
- osmoregulation - contractile vacuole
- amoeboid movement เคลื่อนที่ด้วย pseudopodium โดยเกาะกับวัตถุ หรืออาจลอยตัวไปในน้ำ
- การสืบพันธุ์ - binary fission เกิดทุก 3 วัน
 - encystment
- พฤติกรรม
 - แสง
 - อุณหภูมิ
 - สารเคมี
- sarcodine อื่นๆ
  naked amoeba
  - Entamoeba histolytica
  - Entamoeba coli
  - Hydramoeba hydroxema
  shell amoeba
  - Arcella spp.
  - Difflugiaspp.
  - foraminiferans เปลือกเป็น calcium carbonate  คืบคลานอยู่ตามพื้นท้องทะเลในที่ลึก 13,000 ฟุต ในมหาสมุทรแอตแลนติก  ตะกอนที่ทับถมกันเป็นเลนเรียกว่า forams ooze
  - radiolarians มีโครงร่างภายในซึ่งส่วนใหญ่เป็น silicon บางชนิดเป็น strontium sulfate  ตะกอนโครงร่างทับถมอยู่ในที่ลึก 15,000 - 20,000 ฟุต ถ้าทับถมกันแน่นแข็งเป็นแผ่นเรียกว่า chert
  forams ooze และ radiolarians ooze เป็นดัชนีชี้แหล่งน้ำมันในทะเล
  เกาะบางเกาะที่เกิดจากการยกตัวขึ้นมาจากพื้นท้องทะเลจะปกคลุมด้วยเปลือกของ forams

Euglena (Phytomastigophora)
- ส่วนใหญ่อยู่ในน้ำจืด น้ำทะเลพบน้อย
- holophytic   มืด saprobic  คลอโรพลาสต์ สลายไป
          แสง
 สร้าง คลอโรฟิลล์ ใหม่ แต่ไม่สามารถสังเคราะห์แสง
- Bloom เกิดจาก phytomastigophora + algae
- ปรากฏการณ์น้ำเปลี่ยนสี (red tide) เกิดจาก dinoflagellate 
  ผลเสียที่เกิดขึ้น
1. สารพิษต่อระบบประสาท (neurotoxin)
2. ปลาตายเพราะขาดออกซิเจน และ เหงือกอุดตัน
3. เมื่อเซลล์ตาย เน่าเปื่อย เกิดฝ้าน้ำมันสีเหลืองหม่น เรียกว่า ขี้ปลาวาฬ
4. ชนิดที่มีพิษร้ายแรง คือ Gonyaulax และ Gymnodinium
- phytomastigophora อื่นๆ
1. Phacus (holophytic)
2. Volvox (holophytic)
3. dinoflagellates (holophytic)
4. Astasia (saprobic)
5. Peranema (holozoic)

Zoomastigophora
- Trypanosoma (parasite) - sleeping sickness
- Trichomonas (parasite) - โรคในระบบสืบพันธุ์ทั้งชายและหญิง
- Trichonympha (mutualism) - อาศัยในลำไส้ปลวก

Paramecium caudatum (Ciliatea)
- เคลื่อนที่ด้วย cilia
- nucleus 2 ชนิด
1. macronucleus ควบคุมกิจกรรมของเซลล์
2. micronucleus มีหน้าที่ในการสืบพันธุ์
- transverse binary fission
- conjugation
ciliate อื่นๆ
- Didinium
- Coleps
- Spirostomum
- Metopus
- Dileptus
- Balantidium

Sporozoa
- ต้องการ host 2 ประเภท คือ
1. principle host (definite host)
2. intermediate host
- วัฏจักรชีวิตมี 3 ขั้นตอน
1. sporogony สร้าง sporozoite (n)
2. schizogony จาก zygote เพิ่มจำนวนเซลล์เป็น merozoite (n)
3. gamytogony สร้าง sex cell (n) หรือที่เรียกว่าแกมีต (gamete)
 แกมีตที่เกิดการปฏิสนธิแล้ว คือ ไซโกต (zygote) มีโครโมโซมเป็น 2n
- Plasmodium ที่ก่อให้เกิดโรคไข้จับสั่น (malaria) ในคน
1. Plasmodium vivax  จับไข้และหนาวสั่นทุก  48 ชม.
2. Plasmodium malariae จับไข้และหนาวสั่นทุก  72 ชม.
3. Plasmodium ovale  จับไข้และหนาวสั่นทุก  48 ชม.
4. Plasmodium falciparum  จับไข้และหนาวสั่นทุก  48 ชม.
- Plasmodium falciparum  ไม่มีระยะในตับ ระบาดมากที่สุดประมาณร้อยละ 50 ของการระบาด ทำให้มีการตายมากที่สุด แต่รักษาให้หายขาดได้
- อาการไข้เกิดจาก RBC ที่มี Plasmodium อยู่ จะมีการเจริญและเพิ่มจำนวน มีการสะสมของเสียที่เกิดจาก function of life  เมื่อเพิ่มจำนวนถึงจุดๆ หนึ่งจะทำให้เซลล์ host แตก ปล่อยของเสียออกมาในกระแสเลือดทำให้เกิดอาการไข้ ขณะเดียวกัน RBC ที่แตกพร้อมกันทำให้ร่างกายขาดออกซิเจนในการสร้างพลังงาน จึงเกิดอาการหนาวสั่น